W powszechnej świadomości ADHD to przypadłość dzieci i młodzieży jednak często zapomina się o tym, że osoby dorosłe również zmagają się z tym zaburzeniem.

ADHD (ang. attention-deficit hyperactivity disorder) to zespół nadpobudliwości psychoruchowej z zaburzeniami koncentracji uwagi. Częstą przyczyną wystąpienia ADHD jest podłoże genetyczne. Jednak należy pamiętać, że nie jest ono jedyną. Czynniki środowiskowe mają ogromne znaczenie! Życie dziecka w długotrwałym napięciu rodzinnym zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia ADHD. Oprócz tego przyczynami mogą być: komplikacje w czasie przebiegu ciąży, niedotlenienie okołoporodowe, czy zatrucia. Umysły osób cierpiących na ADHD nie radzą sobie dobrze z odbiorem i przetwarzaniem odpowiednich bodźców. Można to porównać do „skakania“ po kanałach TV – jest natłok pomysłów, planów i związanych z nimi emocji, ale łatwo się dekoncentrują, zapominają o wielu rzeczach i mają trudność z usiedzeniem w miejscu.

Typowymi objawami dla ADHD niezależnie od wieku są:

• problemy z koncentracją i łatwe rozpraszanie uwagi z
nadpobudliwością i niecierpliwością
• problemy z jednoczesnym wykonywaniem dwóch czynności
• wahania nastroju
• nieumiejętność panowania nad emocjami, przejawiająca się w nadmiernej drażli-wości
• brak samoorganizacji i nieumiejętność radzenia sobie ze stresem
• obniżona samoocena
• trudności w tworzeniu relacji.

Możemy zacząć podejrzewać, że osoba dorosła cierpi na ADHD, jeśli w jej funkcjonowaniu występuje co najmniej 5 z tych objawów. Zespół nadpobudliwości psychoruchowej z zaburzeniami koncentracji ujawnia się zazwyczaj w pierwszych latach życia człowieka i często słabnie wraz z upływem czasu – stąd mit, że to przypadłość specyficzna dla dzieci i nastolatków. Jednak gdy ADHD zostanie nierozpoznane lub będzie niedostatecznie leczone w dzieciństwie to ryzyko, że zaburzenie zostanie z nami na całe życie wynosi nawet od 30 do 50%. Czasem zdarza się, że w dzieciństwie nie ma zewnętrznych objawów nadaktywności ruchowej, ponieważ dzieci z ADHD uczą się tłumić zachowania, hamować ze strachu przed rodzicem – krytyką, karą, odrzuceniem. Są postrzegane jako ciche, jednakże w ich sferze umysłowej oraz emocjonalnej rozgrywa się istny ping-pong.

Według klasyfikacji DSM-V istnieją trzy podtypy ADHD:
• Podtyp z przewagą zaburzeń koncentracji uwagi – dziecko ma problem ze skupi-eniem się na odrabianiu pracy domowej oraz nie może skoncentrować się nad tym, co rodzic/nauczyciel mu tłumaczył (nie zapamiętuje przekazywanych mu dosłownie chwilę temu komunikatów i treści), jednak potrafi jeszcze usiedzieć w miejscu.
• Podtyp z przewagą nadruchliwości i nadmiernej impulsywności – dziecko nie potrafi usiedzieć w miejscu, biega w jedną i drugą stronę, skacze. Ma niesamowicie mnóstwo energii. Potrafi odrobić pracę domową, czy świetnie przygotować się na zajęcia, jednakże szybko traci zaintersowanie. Przez nadmiar aktywności popada w konflikty z rówieśnikami.
• Typ mieszany – będący połączeniem tych dwóch podtypów.

Jakie są charakterystyczne zachowania, które przejawiają dorosłe osoby z ADHD?
Często przerywają wypowiedzi innym, co w pewnym momencie staje się źródłem konfliktów na polu zawodowym i towarzyskim. Mają bardzo słabą organizację pracy, a przykładowo zbędne papiery, puste kubki po kawie zajmują całe ich biurko. Zakochują się szybko, jeszcze szybciej nudzą, a ich relacje są pełne kłótni, pretensji i złości, ponieważ nie tylko nie uznają krytyki, ale nawet delikatnych sugestii: zawsze chcą robić wszystko po swojemu. Są zapominalscy i niecierpliwi. Nierzadko ADHD u osób dorosłych objawia się również w problemach ze snem i skłonnością do rozregulowywania rytmu dobowego. Taki stereotypowy obraz dorosłego z ADHD – zapominalskiego, niecierpliwego, pragnącego robić wszystko po swojemu – to tylko połowa prawdy o tym zaburzeniu. Osoby dorosłe z ADHD często należą do wysoko funkcjonujących, czyli odnoszących sukcesy na polu zawodowym. Są pełni życia i energii, kreatywni i przedsiębiorczy. Nie boją się wyzwań i są otwarci na zmiany.

To, co sprawia im dyskomfort i trudność to doświadczanie wysokiego poziomu napięcia i lęku. Często wywierają na siebie presję, aby swoje zamierzenia doprowadzić konsekwentnie do samego końca. Mają z tym trudność, ponieważ ich wewnętrzny chaos i napięcie powoduje dekoncentrację. Ratunkiem i motorem do działania jest dla nich aktywność. Pomaga ona w doświadczeniu ulgi i rozładowaniu nadmiaru napięcia. Wraz z ADHD może występować zaburzenie toku myślenia (gonitwa myśli).

Leczenie dorosłych pacjentów nie musi zatem sprowadzać się jedynie do prób wykorzenienia wszystkich jego objawów. Z ADHD można nauczyć się żyć – spokojnie, szczęśliwie i w zgodzie ze sobą. Można też czerpać konstruktywne i pozytywne zasoby z tego ogromu energii, którą daje zespół nadpobudliwości psychoruchowej. W zmaganiu się z ADHD dobre rezultaty daje: farmakoterapia (choć należy pamiętać, że niektóre leki zwalczające to zaburzenie mogą zwiększać wystąpienie myśli samobójczych!), psychoterapia (również terapia rodzinna) oraz psychoedukacja.

Istotną kwestią jest uświadomienie sobie posiadanego zaburzenia i jego stopniowa akceptacja. Faktem jest, że osoby z ADHD – zarówno dzieci, jak i dorośli – są stygmatyzowane przez społeczeństwo. Dlatego warto zrozumieć, czym tak naprawdę ono jest i podzielić się swoją zdobytą wiedzą na ten temat z innymi ludźmi -przyczyniając się w ten sposób do zmniejszenia powielanych stereotypów. Osoby cierpiące na ADHD zasługują na nasze zrozumienie i pomoc.